Samen bouwen aan geluk: Kortenoord Wageningen
Samen bouwen aan geluk: Kortenoord Wageningen
Al sinds 2011 bouwt Trebbe in opdracht van BPD mee aan Wageningen met de uitbreidingswijk Kortenoord. Eerst aan Mozaïekpark, daarna aan Tuinwijk en nu nadert de laatste fase Buitenoord de voltooiing. Kortenoord is een gevarieerde wijk geworden waar duurzaamheid en differentiatie de boventoon voeren. Trebbe realiseerde 915 van de in totaal ruim 1.100 woningen, verdeeld over drie deelplannen. Henry Zomer werkt al vanaf het begin mee aan de realisatie van Kortenoord. Eerst als werkvoorbereider, later als projectmanager. Samen met Henry vliegen we door de wijk, de tijd, ruim negenhonderd woningen én tal van herinneringen en anekdotes.
Aandacht voor de aarde; duurzaam tot in detail
Al ver voor het verbod op gasaansluitingen, was Kortenoord volledig gasloos. Want vanaf de eerste woning in 2011 is gasloos bouwen de norm geweest. “Het was voor ons het eerste project met een bodemwarmtepomp. Dat was destijds wel een hele andere techniek ten opzichte van wat we gewend waren. Hier hebben we heel wat sessies over gehad met de leverancier en de installateur. Wat ik echt mooi vind is dat het een beproefde techniek is gebleken. De techniek is doorontwikkeld, maar het principe passen we nog steeds op dezelfde manier toe.” Alle woningen zijn gerealiseerd vanuit BasisWonen, het concept van Trebbe voor grondgebonden woningen. Conceptueel bouwen is een efficiënte manier van bouwen, want de woningen zijn al grotendeels voorbereid op de kantoren en in de fabrieken worden onderdelen al prefab naar de bouw getransporteerd. “Het prefab-concept is een effectieve manier om onze CO2-voetafdruk te verminderen zonder concessies te doen aan kwaliteit.” Waar soms nog het vooroordeel heerst dat conceptbouw niet flexibel is, laat Wageningen zien dat BasisWonen in hoge mate aanpasbaar is. “De architect kent veel vrijheden om iedere woning een eigen uitstraling mee te geven, is er volop keuze uit verschillende energiescenario’s en afwerkingsniveaus. We hebben onze conceptwoningen bijvoorbeeld voorzien van rieten daken en zonnepanelen die direct in het bouwconcept werden geïntegreerd, dat is wel bijzonder.”
Aandacht voor de aarde; meer dan alleen een duurzame woning
Maar duurzaamheid is meer dan alleen gasloze woning en de verschillende aspecten binnen duurzaamheid komen binnen Kortenoord volop tot uitdrukking in onder meer klimaatadaptie, circulariteit en gezondheid. Zo is ervoor gekozen om binnen Kortenoord de natuur te versterken door veel aandacht te hebben voor de groenvoorzieningen in de wijk. Bestaande bomen zijn zoveel mogelijk behouden en er is volop nieuw groen aangelegd. Voor het nieuwe groen is gekozen voor een mix in soorten om zo de biodiversiteit van Kortenoord te versterken. En met volop groen in de wijk, is Kortenoord klimaatadaptief. Door voldoende nestelplaatsen mee te nemen, is Kortenoord ook een fijne plek voor vogels, insecten en zoogdieren.
Aandacht voor de maatschappij; Kortenoord: drie deelplannen, een plek voor iedereen
Naast duurzaamheid is diversiteit een ander speerpunt van de wijk Kortenoord. De diversiteit is terug te zien in het woningaanbod, van villa’s tot sociale huurwoningen. Deze variatie maakt dat de wijk echt inclusief is, waarbij voor elke bewoner een passende woning beschikbaar is. Bij Kortenoord zijn in totaal zeven architectenbureaus betrokken; Weusten Liedenbaum, EVE, Martens Willems & Humblé, Bedaux de Brouwer, BDG, Mulleners + Mulleners en Hans Been betrokken. Zo is er een wijk gerealiseerd met woningen met rijke en uiteenlopende ontwerpen, ieder met hun eigen unieke identiteit, zonder de samenhang te verliezen.
Kortenoord is opgedeeld in drie deelplannen.
- Mozaïekpark is het eerste deelplan van Kortenoord. Trebbe startte in 2011 in dit deelplan en realiseerde hier 250 woningen in verschillende woningtypes en variaties. Bijzonder zijn ook zeker de 19 studentenwoningen binnen dit deelplan. Eén woning biedt plaats aan vijf studentenkamers en een gemeenschappelijke woonkeuken en badkamer. De laatste woning in Mozaïekpark werd in 2017 opgeleverd.
- Het tweede deelplan kreeg de naam Tuinwijk en bestond uit 249 woningen bestemd voor zowel de huur als de koop en opnieuw in heel veel verschillende types.
- Het sluitstuk van Kortenoord draagt de naam Buitenoord en biedt plaats aan 432 woningen, waarvan er 416 door ons zijn gerealiseerd, met een grote diversiteit aan rijwoningen, twee onder één kapwoningen en vrijstaande woningen.
“De studentenhuisvesting in het project is een prachtig voorbeeld van hoe we slimme oplossingen hebben gevonden om de vraag naar betaalbare woonruimte aan te pakken. Een rijwoning werd omgevormd tot een ruimte met vijf studentenkamers, waarbij de buitenkant er nog steeds uitziet als een traditionele woning. Dit soort slimme ontwerpstrategieën zorgen ervoor dat betaalbaarheid en kwaliteit hand in hand gaan”, blikt Henry terug.
Aandacht voor de mens; focus op samenwerken
Bijzonder aan Kortenoord is de hoge mate van samenwerking tussen verschillende partners. Als familiebedrijf van meer dan 110 jaar oud, heeft Trebbe het vizier op de lange termijn. Zo ook wanneer het gaat om samenwerken. Niet voor niets werkt Trebbe vanuit 18 keten- en langjarige samenwerkingen samen met opdrachtgevers, bijna veertig bouwcombinaties én met 34 co-makers. “Ook binnen Kortenoord kwam onze focus op samenwerking sterk naar voren in de partnerships die we tijdens het project verder hebben uitgebouwd.” Trebbe werkt al sinds 1976 samen met BPD en samen zijn er al volledige nieuwe wijken, buurten en leefomgevingen gerealiseerd in onder meer Groningen, Nieuwegein, Zwolle, Nijmegen, Huissen en Baarn.
Aandacht voor de mens; doorontwikkelen vanuit fijne samenwerkingen
Ook bijzonder is de doorontwikkeling van vernieuwende bouwmethoden en -producten vanuit fijne samenwerkingen met de betrokken partijen. “Zo was het project één van de eerste waar we op grotere schaal gebruik maakten van het “Tuinklaar”-concept van één van onze co-makers. In eerste instantie was ik best sceptisch. Inmiddels ben ik wel overtuigd van de meerwaarde. Het is echt een extra service voor onze kopers én een aanvulling op ons woningconcept.” Ook bijzonder zijn de prefab-erkers in Wageningen vertelt Henry. Deze worden gemaakt in de timmerfabriek en gaan kant-en-klaar op transport naar de bouwplaats, waar we deze met, bij wijze van spreken, drie schroeven aan de woning bevestigen. Dat was voor die tijd wel écht innovatief. En we werken nog steeds zo.”
Anders kijken, anders denken in de zoektocht naar haalbaarheid en betaalbaarheid
Ook de onderlinge samenwerkingen met de architecten omschrijft Henry als zeer prettig en goed. “Ieder ontwerp is anders, maar rijk en gevarieerd. Het is fijn dat we als bouwteampartner tijdig aan tafel zitten om ook te sturen op haalbaarheid en betaalbaarheid.” Rijke, gevarieerde ontwerpen in tijden dat betaalbaarheid onder druk staat, dat vraagt om creativiteit en flexibiliteit van zowel de architect als bouwer. “Er was op enig moment in één van de ontwerpen een afgeronde voordeur. Dat is vrij prijzig. Het is fijn als je samen met de architect dan kunt zoeken naar betaalbare alternatieven, onder het mom van ‘hoe dan wel’.” Door slim om te gaan met het metselwerk, is optisch wel zo gemaakt dat de voordeur afgerond lijkt, maar het niet is. “Zo konden we de wensen van de architect en opdrachtgever waarmaken, zonder in te boeten op de betaalbaarheid nu én in het onderhoud, want deze oplossing is onze optiek ook kwalitatief beter.”
Aandacht voor de continuïteit; lessen voor de toekomst
Maar liefst dertien jaar bouwde Henry mee in en aan Wageningen. In die tijd heeft hij zichzelf doorontwikkeld, net zoals de bouw zich heeft ontwikkeld. Henry maakte de overstap van werkvoorbereiding naar projectmanagement. En hij heeft in Wageningen waardevolle lessen en inzichten opgedaan. “De belangrijkste les die ik tijdens het Mozaïekpark heb geleerd, is dat complexiteit geen belemmering hoeft te zijn, zolang je het werk opsplitst in beheersbare delen en blijft samenwerken. Ondanks de omvang van het project en de technische uitdagingen, hebben we doorzettingsvermogen getoond en een prachtig resultaat neergezet.” Ook vertelt Henry dat hij heeft ervaren dat vaste partners, slimme prefab-oplossingen en innovatie essentieel zijn voor efficiënter werken. “Een mooi voorbeeld hiervan vind ik onze overstap naar prefab sierschoorstenen, gemaakt van lichtgewicht materialen zoals polyester beplakt met steenstrips. Dit bewijst dat esthetiek en efficiëntie prima samengaan. De lessen die we hieruit hebben getrokken, passen we nu nog steeds toe in nieuwe projecten, zoals Buitenoord. Na ruim dertien jaar bouwen aan duurzaam, gezond en betaalbaar woongeluk in Wageningen, nadert Kortenoord Wageningen haar voltooiing. “Hier is gebouwd aan duurzame en diverse woningen in een hele mooie, groene leefomgeving is dit nu, maar ook over honderd jaar een plek waar mensen graag willen wonen. Hier hebben we écht samen gebouwd aan geluk.”